Nieuwe Rijk (1550 - 1070 v. Chr.)

18e - 19e - 20e dynastie

Farao Ahmose verdrijft de Hyksos, de buitenlandse heersers, en verenigt weer Boven- en Beneden-Egypte. In het Nieuwe Rijk regeren in deze bijna 500 jaar ruim 30 farao's. De 18e en 19e dynastie kennen vele markante farao's, waaronder de vrouwelijke farao Hatsjepsoet en de langstregerende farao Ramses II (Ramses de Grote, regeertijd 66 jaar). Het is een prominente periode, een tijd van stabiliteit en overvloed, florerende handel, kunsten en architectuur. Egypte wordt een politieke grootmacht, heeft een sterke invloed in de regio en het leger zorgt voor veiligheid.

Vanaf nu wordt de naam farao officieel ingevoerd. Zoals gezegd, is de naam afgeleid van de woorden "per" en "aa". De "per" is van oorsprong het domein rondom de tempel van tienduizend hectare of meer. De "aa" betekent Groot Huis ofwel Paleis. De naam farao is de vereenzelviging van de koning met zijn paleis.Kroon farao 1

De farao's dragen verschillende kronen. Een rode kroon voor Beneden-Egypte. Een witte voor Boven-Egypte. Een combinatie daarvan voor het verenigd Egypte. Een blauwe kroon voor de farao's met de naam Ramses.

De farao staat aan het hoofd van een maatschappelijke machtspiramide met negen treden. De farao met zijn vizieren, de adel en de geestelijkheid vormen de Hoge Klasse. Daaronder komt de Middenklasse (artsen, bouwheren, schrijvers, kooplieden, ambachtslieden en soldaten). De Onderklasse bestaat uit boeren en slaven.

Vanaf het Nieuwe Rijk worden de farao's begraven in koningsgraven (diepe ondergrondse rotsgraven) in de Vallei der Koningen, een necropolis nabij Thebe (het huidige Luxor).

In onze beschrijving van deze periode beperken we ons tot enkele farao's van deze dynastieën.

18e dynastie

Thoetmosis I regeert 12 jaar en ontplooit vele militaire activiteiten. Hij verovert Nubië en West-Azië tot de Eufraat, bouwt forten, verdedigingswerken en tempels (met name in het tempelcomplex Amon in Karnak (bij Thebe). Hij is de eerste farao die een rotsgraf krijgt in de Vallei der Koningen. Opvolger Thoetmosis II trouwt met zijn halfzuster Hatsjepsoet. Na zijn overlijden wordt zijn zoon Thoetmosis III, nog een kind, de nieuwe farao. Hatsjepsoet 1Hatsjepsoet wordt regent voor hem, maar regeert in feite als farao. Zij is een begaafde en machtige koningin en regeert later samen met Thoetmosis III. Hatsjepsoet voert bouwprojecten uit door het hele land en bouwt in de Vallei der Koningen haar eigen grote dodentempel. Ze herstelt vele handelsroutes en voert expedities uit naar het verre zuiden. Hoogstwaarschijnlijk heeft Hatsjepsoet als prinses de Bijbelse Mozes uit de Nijl gehaald en geadopteerd. Deze Mozes zal later het volk Israël, dat al vanaf farao Ahmose in slavernij verkeert, uit Egypte leiden en naar het beloofde land Kanaän brengen. Thoetmosis III speelt, ook als hij volwassen is, een ondergeschikte rol naast zijn moeder Hatsjepsoet. Na haar dood regeert hij nog 32 jaar als grote en actieve farao die langdurig oorlog voert met Palestina en Syrië en de grenzen van Egypte sterk uitbreidt. In totaal regeert hij 54 jaar. Tijdens de regering van zijn zoon Amenhotep II TekstAmenhotep II vindt de uittocht van het volk Israël (de Hebreeën) uit Egypte plaats. Vanwege zijn weigering het slavenvolk te laten gaan, ondergaat het land tien plagen voordat het volk mag vertrekken. Hiermee laat de God van de Hebreeën zien dat Hij machtiger is dan alle Egyptische goden. Zie document “Plagen van Egypte”. Onder Amenhotep III (Grieks = Memnon) breekt er een periode van vrede aan. Er verrijzen grootse bouwwerken (tempel van Luxor, uitbreidingen Karnakcomplex, tempel bij Thebe met de Kolossen van Memnon). Amenhotep IV verandert in zijn vijfde regeringsjaar de naam in AchnatonAchnaton Tekst. Hij brengt een revolutie teweeg in de godenwereld van de Egyptenaren door de zonnegod Aton (het zichtbare aspect van de god Ra) centraal te stellen en nagenoeg alle andere goden op non-actief te stellen. De tempels van de andere goden worden gesloten. Achnaton is de enige priester van Aton en trekt zo alle macht aan zich. De god Amon (een oergod) wordt afgeschaft, met grote gevolgen voor de priesters van Amon. Achnaton verplaatst de hoofdstad Thebe naar Amarna, 300 km noordelijker aan de Nijl. Als grote koninklijke vrouwe aan de zijde van Achnaton heerst Nefertiti 3 TekstNefertiti. Zij speelt een belangrijke rol zowel in het politieke als in het religieuze leven tijdens de regering van Achnaton. Wereldberoemd is haar buste, één van de beroemdste kunstwerken uit het Oude Egypte. De religieuze hervorming van Achnaton wordt na zijn dood volledig teruggedraaid. De sporen ervan worden radicaal uitgewist. Achnaton heeft 16 jaar geregeerd. Na een korte regeertijd van zijn zoon Smenchkare, wordt zijn andere zoon Toetanchamon op 9-jarige leeftijd farao. Deze sterft als hij 18 jaar is, dus na een regeerperiode van 9 jaar. Hoogstwaarschijnlijk vanwege vele ziektes als gevolg van inteelt. Toetanchamon MaskerDe macht gedurende zijn regering ligt bij vizier Eje en generaal Horemheb. Er zijn grote spanningen in Egypte vanwege de grote chaos door het religieuze beleid van AchnatonRamses I. De tegenwoordige beroemdheid van Toetanchamon is te danken aan het zeldzame feit dat zijn in 1922 gevonden graf vrijwel ongeschonden blijkt te zijn en meer dan 5000 kunstvoorwerpen bevat die nog prima intact zijn. Vizier Eje (een aangetrouwd familielid) is na Toetanchamon enkele jaren farao en wordt dan via een staatsgreep opgevolgd door generaal Horemheb die 31 jaar zal regeren. Hij herstelt de rust in het land en voert hervormingen door. Zijn militaire plaatsvervanger wordt farao onder de naam Ramses I. Met deze farao begint de 19e dynastie.

19e dynastie

Farao/generaal Horemheb heeft zijn militaire plaatsvervanger en vizier tot opvolger benoemd: Ramses I. Na een korte regeerperiode treedt zijn zoon Seti I aan als farao. Deze gaat door met de ingezette hervormingen en ook met het uitwissen van alle sporen van de religieuze revolutie van Achneton. Seti sticht in de Delta een nieuw bestuurscentrum, dat al gauw onder de naam Piramesse de hoofdstad in de 19e en 20e dynastie wordt. Er komen nieuwe tempels en paleizen en grote militaire kampen. Ramses II 3Vanuit deze strategische plaats is een snelle mobilisatie mogelijk ter bescherming van de handelsroute en voor oorlogvoeringen. In deze tijd rukken de Hettieten op naar het zuiden. Seti herstelt met vier veldtochten het Egyptische gezag over het grootste deel van Kanaän. Na 11 jaar regeren volgt zijn zoon Ramses II (Ramses de Grote) hem op. In zijn vijfde regeringsjaar vecht hij een grote veldslag uit tegen de Hettieten, bij KadeshRamses II 4 (aan de rivier Orontes in Syrië). Hij roept zichzelf uit als grote overwinnaar van deze slag, maar in feite is hij dat niet, de strijd is onbeslist. Hij laat echter de overwinning groots vieren en op tempelmuren afbeelden. Néfertari met gierenkap en dubbele verenkroon 2 tekstNa vele jaren van onderhandeling wordt een vredesverdrag met de Hettieten gesloten. Ramses II is een groot veldheer en bouwer. Hij laat onder andere Aboe Simbel en het Ramesseum bouwen en breidt ook verschillende andere tempels uit (waaronder de voorhof met pyloon in de Tempel van Luxor). Ramses II heeft vele vrouwen, waaronder Nefertari, die als zijn evenknie de zeer invloedrijke functie van Godsvrouw van Amon bekleedt. Zij is de opperpriesteres die de dagelijkse rituelen in de tempel samen met de farao uitvoert en aan het hoofd van de hele ceremonie staat. Nefertari heeft één van de mooiste graven in de Vallei der Koninginnen.

20e dynastie

Onder de laatste farao’s van de 19e dynastie ontstaat er snel verval en veel onrust. Er ontstaat ruzie over de troonopvolging en dit betekent het einde van de 19e dynastie. In de 20e dynastie regeren de minder bekende farao’s Ramses III t/m Ramses XI, de meesten gedurende een korte periode. Ramses III , Ramses IX en Ramses XI regeren langer (31, 18 en 33 jaar). In deze tijd wordt Egypte bedreigd door invallen van de zeevolken die vanuit de Middellandse Zee de Delta binnendringen. Onder Ramses IIIRamses III behaalt Egypte in een gigantische slag op zee en op het land de overwinning.

Tijdens de 20e dynastie komt het merendeel van het land in handen van de tempels, met name van de Tempel van Amon in Karnak. Na een burgeroorlog met Nubië krijgt deze tempel uiteindelijk de controle over het zuiden van Egypte. Tijdens de regering van Ramses IX komt de macht in handen van de hogepriesters in Karnak (bij Thebe). Zo wordt Ramses XI opgevolgd door Smendes, de eerste farao van de 21e dynastie van Egypte, die zichzelf tot koning uitroept.

Wat gebeurt er tegelijkertijd elders in de wereld in deze periode van 1500 - 1000 v. Chr.? Zie document "WDP (4a)” en document "WDP (4b)” . WDP = Wereld-Dwars-Profiel.

Derde Tussenperiode (1070 - 747 v. Chr.)

21e t/m 24e dynastie

We zagen dat Smendes, de eerste farao van de 21e dynastie van Egypte, zichzelf tot koning heeft uitgeroepen. Deze derde tussenperiode is een woelige periode waarin zowel oorlogen als heersers elkaar in snel tempo opvolgen. Smendes regeert over een verdeeld Egypte, hijzelf in de Delta, de overige gebieden worden bestuurd door de hogepriesters van Amon. Delta hoofdstedenDeze hogepriesters vormen tenslotte een rivaliserende dynastie met die van de farao's in het noorden. Inmiddels heeft een westelijke Berberstam vanuit Libië zich gevestigd in het noordwesten van Egypte. Deze stam wordt daar een belangrijke politieke macht en vervangt in 22e dynastie de farao's. Er komt in deze periode een einde aan de overheersing in Palestina en Nubië. Nieuwe hoofdsteden in de Delta zijn Avaris, Tanis, Bubastis en Saïs.

Aan het einde van deze tussenperiode regeert de Nubische farao Peye over Boven-Egypte. Hij verovert de rest van het land, neemt Memphis in en installeert Nubische garnizoenen in alle belangrijke steden.